Larraul Leitzaldea
En Larraun-Leitzaldea el paisaje da pie a mitos o a costumbres que se remontan a la época prerrománica. Lamias, brujas y gentiles moran en la espesura de sus bosques, mientras la leyenda asegura que en Aralar un ángel luchó contra un demonio con forma de dragón. Más allá de estas fábulas, su entorno natura está salpicado de dólmenes y los municipios de la comarca guardan con mimo la tradición rural.
Ikustekoak
Erdi Aroko guden lekuko eta kaltetu izan zen heinean, Larraun-Leitzaldean ugariak dira XVI-XVIII mendeetako eraikinak. Larraunen jauretxe armarridunak nabarmentzen dira; Madotzen, esaterako, ia etxe guztiak halakoak dira. Leitzan ere euskal estiloko bi isuriko teilatudun jauretxeak daude, zurezko balkoi jarraituak dituzten bloke handiak, eta lau isuriko sabaiak dituzten jauregi-itxurako eraikinak. Lekunberrin, aldiz, Arrakietako errekastoaren ondoan, baserri motarik antzinakoenak ikus daitezke, bi edo lau isuriko harrizko eraikinak.
Eraikin aipagarriak dira ere Zubietako errota (1785), martxan ikus daitekeen harribitxi historikoa; Basaburuko udaletxea edota Leitzakoa. Azken hau dagoen plaza herri kirolen erdigunea da.
Historiaurreko ondare aberatsa du eskualdeak. Basaburuan hainbat megalito topatu dituzte; Arano eta Goizueta artean trikuharri eta tumulu txiki batzuez gain, mairu baratzeen aniztasuna da erakargarri nagusia; eta Larraunen ere trikuharriak daude.
Eraikuntza erlijiosoen artean nabarmenena Aralarko San Migel tenplu erromanikoa da. Lehen erreferentzia 1032. urtekoa bada ere, aurreko mendeetako arrastoak ditu. Aurrean, XVIII. mendeko zilar urreztatuko goiaingeruaren irudi bat du, kondairaren arabera, San Migelek berak Goñiko jaunari eman zion Lignum Crucis izenekoaren taila bat biltzen du. Barruan, berriz, XII. mendeko erretaula esmaltatu bat dago. Oderitzen (Larraun) erromanikoaren eta gotikoaren arteko San Lorenzo eliza dago; Aldatzen, berriz, Agustindarren komentu neoerromanikoa. Lekunberrin, San Joan Bataiatzailearen eliza gotikoa (XIV. m.) nabarmentzen da, baita errepidearen ondoan dagoen Klaratarren komentu neogotikoa (1888) ere.
MENDUKILO. ASTITZ. Visita guiada en tres de las estancias. mendukilo.com
ASTOTREK. BERASTEGI. Rutas y paseos guiados o autoguiados en burro. astotrek.eus
PARQUE BEIGORRI. LEKUNBERRI. Tirolínas y recorridos con juegos de equilibrio, habilidad o destreza. lekunberri.eus
VÍA VERDE DE PLAZAOLA. Recorre el antiguo trazado del tren en patinete eléctrico. feelnavarra.com
MIRUA. LAKUNTZA. Salidas y actividades para descubrir el entorno. mirua.com
PERU-HARRI. LEITZA. Iñaki Perurena harri jasotzailearen museoa. plazaola.org
URTARRILA
INAUTERI AURREKO LARUNBATA. LEKUNBERRI. Euskal Herriko lehen inauteriak.
ABUZTUA
10-15 LEITZA. Festaburuak.
12 BASABURUA (OROKIETA).
14-18 GOIZUETA. Festaburuak.
15 BASABURUA (GARTZARUN, JAUNTSARATS). Festaburuak.
18 LARRAUN. Festaburuak. 28. GOIZUETA. Erromeria Artikutzara.
IRAILA
9 BASABURUA (IGOA, IHABE).
14 BASABURUA (ITSASO) ETA LARRAUN (ETXARRI). Santa Kruz.
15 BASABURUA (ERTIBI).
URRIA
7 BASABURUA (BERUETE ETA UDABE).
12 LEKUNBERRI. Festaburuak.
Vinos, sidra, almuerzos. Especialidad en callos, menudicos y cordero al chilindron. Menu 14€. Comidas, trato y ambiente agradable.
Irekita goizeko 9etatik 3ak arte. Martxa oso jatorra.