Donibane Garazi

Ikustekoak

Donibane Garazi XII. mendean sortu zuen Nafarroako Errege Antso VII.a “Azkarrak”, Errobi ibaiaren ertzean. Oraindik ere Erdi Aroko kaleen trazadura eta Euskal Herriko arkitektura tradizionaleko etxe tipiko batzuk zutik diraute. Pays de Cize delakoaren hiriburua da, eta izen horrekin ezagutu izan da eskualde hori erromatarren garaitik gaurdaino. Hiria Nafarroako Erresumaren parte izan zen XVI. mendera arte. Mendiguren Zitadela gotorleku garrantzitsua da. XVII. mendean izan zen eraikia eta, ondoren, Vauban arkitekto ospetsuak diseinatutako gotorleku ereduari jarraituz indartu zen. Berau Espainiako mugaren defentsan Frantziako tropentzako defentsa-sistema garrantzitsuenetako bat izan zen. Hiriaren gainaldeko izen bereko muinoan eta 70 metro inguruko garaieran kokatua dago, harresiek babesten dutelarik. Gotzainen Espetxea, bestetik, garrantzi handiko gertaera historiko ugariren lekuko izan da. XIV. mendeko eraikina da eta haren barruan ziegak, lurpeko areto izugarri bat eta garai hartako objektu ugari gordetzen ditu. Hiriko lekurik ikonikoenetakoa dela esan daiteke. Izan ere, batetik, Baionako elizbarrutiko apezpikuen bizileku izan zen Mendebaldeko Zisma Handiaren tarte handi batean zehar, eta, bestetik, XVIII. mende amaieratik aurrera espetxe gisa funtzionatu zuen urte luzez.

Donibane Garaziko harresien barrura sartzeko bost sarrera ezberdin daude gaur egun. Horietako bat da Jondoni Jakobe Atea da, Unescok 1998an Gizateriaren Ondare izendatu zuena, hain justu. Nabarmendu beharra dago hura jatorrizko harresiko ate nagusietako bat dela, eta ondoko Donazaharre herritik datozen erromesentzako sarbide nagusia ere badela. Bestetik, Andredena Mariaren Atea aurki dezakegu, ziur asko hiriko monumentu-multzoko aterik deigarriena. Haren azpian, erromesak zain egon ohi ziren harrizko banku zaharrak ikus daitezke. Hiriburuko beste hiru ateak dira Frantziako Atea, gaur egun, Trinketeko enparantzarekin lotzen dena; Elizako Atea, Charles de Gaulle plazarekin lotura duena; eta Merkatuko edo Nafarroako Atea, Erdi Aroko azoka zaharra zegoen kale baten gainean kokatua. Rue d’Espagne-n edo Espainiako kalean, bestalde, aipagarriak dira XVII. eta XVIII. mendeetako ateburu zizelkatu ugariak, eraikinen ateen gainean kontserbatzen direnak, eta etxearen jabearen lanbidea edo eraikuntza-urtea adierazten dutenak.

Eraikin erlijiosoei dagokienean, ostera, Jasokuntzeko eliza Ipar Euskal Herriko eraikin gotiko garrantzitsuena da Baionako katedralaren ondoren. Tradizioaren arabera, Nafarroako errege Antso Azkarrak eraiki zuen 1212an, Navas de Tolosako garaipenaren oroimenez. Harri batzuk harginen markekin zizelkatuta daude. Eraikinaren arkitektura estilo gotiko distiratsukoa da. Lerro sinple eta garbiak ditu eta elizaren barnealdearen xalotasunarekin bat datoz. Hareharri arrosazko zutabeak eta gurutze-gangak ere nabarmentzekoak dira. Santa Eulalia eliza ere ikustekoa da, aipamen berezia merezi du, gainera, haren elizpe erromanikoak.

Son abundantes y de gran interés, además, los viaductos construidos durante siglos y que se ubican en diferentes puntos de la ciudad. Destacan, entre otros, el puente romano que cruza por encima del río Errobi y que separa la parte alta medieval de la Parte Vieja y la parte baja renacentista de la ciudad, uniendo así las calles de la Ciudadela y de España; el puente nuevo, cuya misión es sustituir el estrecho puente romano para permitir el tráfico rodado en ambas orillas del río; el de Eiheraberri, que une los barrios de Larroinea y Larraburu y que fue construido en 1640, cerca del molino de Eiheraberri; y, por último, el puente Lauribarreko, construido sobre el río del mismo nombre.

En lo que se refiere a la arquitectura civil destaca, por un lado, Casa Arcanzola, cuyo dintel señala la fecha del año 1510, y que además toma su nombre de unos poetas aragoneses, los Argensola, de la segunda mitad del siglo XVI; y, por otro lado, el ayuntamiento, que está ubicado desde los años cincuenta en la Casa Mansart, un edificio situado en el centro de la ciudad, precisamente, en la plaza Charles de Gaulle.

El entorno natural, por otra parte, es de una enorme belleza y merece la pena disfrutarlo. Y es que Donibane Garazi se encuentra en la confluencia de los ríos Luzaide, Beherobia y Lauribar, en medio de la pequeña llanura en la que convergen los valles de Luzaide, Beherobia, Arzubi y Hergarai. El río Errobi, por su parte, vierte sus aguas en el río Aturri, en el corazón de Baiona, después de un largo recorrido por las tierras de Donibane Garazi, Bidarrai y Uztaritze.

La capital de Nafarroa Beherea está situada, además, a los pies de la cordillera pirenaica y rodeada de grandes montes como Munho (1021m), Lauriñaga (1279m), Ortzantzurieta (1566m), Errozate (1345m) y Behorlegituturru (1265 m) por el sur, y Orgamendi (639m), Arradoi (660m), Motxondo (484m) y Jara (812m) por el norte. No te vayas de Donibane Garazi sin visitar la Prisión de los Obispos, declarado Monumento Histórico en el año 1941. No te arrepentirás.